Maklumat Komoditi

Kesesuaian Tanah

Tanaman rambutan sesuai ditanam di kebanyakan jenis tanah di Malaysia. Pengurusan yang lebih rapi diperlukan sekiranya tanaman ini ditanam di tanah yang sederhana sesuai bagi mencapai potensi hasil yang menguntungkan. Sifat dan kesesuaian tanah bagi tanaman rambutan adalah seperti di Jadual 1.

Jadual 1: Sifat dan Kesesuaian Tanah bagi Tanaman Rambutan

          Sumber: Jabatan Pertanian, 2018

1.     Pengenalan Umum:

Penyediaan kawasan yang sempurna adalah satu amalan yang penting dalam pembukaan ladang rambutan. Kawasan boleh dibersihkan sama ada menggunakan jentera atau secara manual bergantung kepada keadaan kawasan yang dikenalpasti.

Bagi kawasan rendah dan datar, perparitan perlu dibuat bagi memperbaiki saliran di kawasan ladang. Kawasan yang berbukit yang mempunyai kecerunan 6-12 ° perlu dibuat teres atau tapak gajah. Pembajakan kawasan tidak digalakkan melainkan jika bercadang untuk menanam penutup bumi. Penanaman tanaman penutup bumi digalakkan sebagai satu langkah pemuliharaan tanah khususnya kawasan yang bercerun.

2.     Kaedah penanaman (Atas Tanah/Fertigasi/Lain-lain):

        i.            Nyatakan: Atas tanah

       ii.            Pokok rambutan boleh ditanam dengan menggunakan sistem tiga segi sama; sistem empat segi sama; atau sistem siku keluang. Jarak tanaman yang digunakan adalah 9m x 9m.

3.     Kos penyediaan tanah(RM/Ha) : 

• Hutan Belukar = RM2,500/ha

• Hutan Sekunder = RM4,500/ha

• Hutan Primer = RM14,000/ha

• Pembersihan kawasan :

• Bajak Primer : Bajak Piring = RM 470/ha

• Bajak Sekunder : Bajak harrow piring (disc harrow) = RM 350/ha

Air merupakan satu daripada keperluan asas untuk pembangunan dusun rambutan bagi tumbesaran dan pengeluaran hasil yang tinggi.  Adalah ditekankan bahawa bagi kawasan yang mudah dibanjiri air, sistem saliran yang baik dan sesuai perlu diadakan untuk mengelakkan keadaan air bertakung. Keperluan sistem pengairan adalah amat perlu ketika pembentukan buah. Sistem ini  memberi manafaat kepada pokok dengan mengelakkan kejadian buah kesep.

Keperluan air pokok

Keperluan air bagi tanaman rambutan boleh dinyatakan seperti berikut

1. Awal ( 18 liter/pokok/hari)
2. Tampang (74 liter/pokok/hari)
3. Matang ( 127 liter/pokok/hari)

 Pembangunan Sistem Pengairan

 Sistem Pengairan Titis

 Sistem ini yang disyorkan bagi tanaman rambutan  adalah jenis titis (emmiter). Kos pembangunan sistem adalah antara RM 7000.00 – 10,000.00 sehektar

1.     Anggaran kos pemasangan sistem pengairan

• < 1 ha = RM 8,000.00
• 2 – 4 ha = RM 5,000.00
• 5 – 16 ha = RM 8,000.00
• 17 – 20 ha = RM 9,000.00

Penanaman Di Ladang

Pokok rambutan boleh ditanam dengan menggunakan sistem tiga segi sama dan  sistem empat segi sama. ( gambar rajah 3). Jarak tanaman disyorkan adalah 9 m x 9 m. Bilangan pokok/hektar bagi setiap sistem adalah seperti di Jadual.

Jadual Kepadatan tanaman mengikut sistem tanaman

Sistem tiga segi sama dapat memberikan bilangan pokok yang lebih banyak dalam
satu kawasan jika dibandingkan dengan sistem empat segi sama.

Lubang tanaman yang disyorkan berukuran 60 cm x 60 cm x 60cm. Lubang digali sebulan sebelum menanam dan sejumlah 500 gm GML (Ground Magnesium Limestone) ditabur ke dalam lubang sekiranya tanah mempunyai pH kurang dari 4.5. Lubang ini ditimbus semula menggunakan tanah atas (“top soil”). Masukkan baja organik sebanyak
10 kg/lubang dan gaulkan. Tabur 200 gm CIRP ( Christmas Island Rock Phosphate) di
sekitar lubang.   Biarkan satu minggu sebelum menanam. Buatkan lubang kecil yang boleh
memuatkan anak pokok. Masukkan anak pokok itu dengan teliti ke dalam lubang supaya
tidak merosakkan akar. Timbus dengan tanah di pangkal pokok itu dan ditinggikan
sedikit kawasan pangkal supaya nampak berbusut. Berikan sokongan kayu pancang bagi
memastikan pokok tumbuh tegak. Siram pokok yang baru ditanam dan buat sungkupan pada pangkal pokok tersebut. Naungan sementara seperti daun kelapa kering atau bakul buluh disyorkan untuk melindungi pokok dari cahaya matahari.

Pembajaan

Untuk mendapatkan pokok yang subur dan penghasilan yang tinggi program pembajaan disyorkan perlu diikuti seperti di jadual.

Jadual Program Pembajaan Rambutan

Masa yang sesuai untuk membaja ialah di awal musim hujan. Bagi pokok dewasa, masa yang paling sesuai dibaja ialah selepas kutipan hasil dan 3-4 minggu selepas bunga Tabur baja di keliling pokok di hujung kanopi daun. Selain daripada cara tabur, satu teknik lagi ialah dengan membuat 4-6 poket atau lubang dan isikannya dengan baja. Pengapuran boleh dilaksanakan sekiranya pH tanah kurang dari 4.5.

Aktiviti pemangkasan melibatkan kerja-kerja membuang tunas air dan memotong
ranting atau dahan yang tidak dikehendakki, rosak, berpenyakit dan dahan yang bersilang.
Tujuan aktiviti pemangkasan adalah:

i. untuk membentuk pokok yang mempunyai dahan-dahan yang seimbang,

ii. untuk memastikan semua bahagian-bahagian pokok menerima pancaran matahari dan pengedaran udara yang maksimum, dan

iii. untuk mendapatkan pokok subur dan produktif

Peralatan yang diperlukan bagi pemangkasan serta kegunaannya adalah
seperti berikut: -

i. gunting bergalah bagi memotong dahan yang tinggi,

ii. gergaji bagi memotong dahan yang besar,

iii. gunting tanpa galah bagi memotong dahan dan ranting kecil,

iv. pisau pelbagai guna bagi memotong ranting-ranting kecil dan

v. cat dan berus bagi mengecat bahagian yang dipotong

Dua jenis pemangkasan yang perlu diamalkan adalah: -

i. Cantasan pembentukan terbuka tengah

ii. Cantasan penjagaan

i. Cantasan pembentukan

Cantasan pembentukan dilakukan dalam tahun pertama pokok ditanam. Teknik cantasan yang disyorkan adalah teknik cantasan terbuka tengah. Dahan-dahan lateral dipastikan bermula pada paras ketinggian 0.5 m dari paras tanah. Pilih 4 hingga 5 dahan lateral yang seimbang pada paras ketinggian tersebut dan cantas baki dahan lain. Semua tunas air dan dahan lateral yang tumbuh dibawah paras tersebut hendaklah dibuang.

Pada tahun kedua, setelah memperolehi bilangan dahan lateral yang dikehendakki, langkah seterusnya ialah untuk menggalak tumbesaran dahan sekunder untuk membentuk kerimbunan pokok dengan mencantas hujung dahan-dahan lateral.

Pada tahun ketiga dan seterusnya, aktiviti pemangkasan tertumpu kepada pembentukan dahan-dahan lateral dan sekunder yang kuat dan seimbang dengan mencantas dahan yang berlapis, bertindih, dahan yang tumbuh menegak, melempai dan tunas air yang tumbuh di pangkal dahan utama.

ii. Cantasan penjagaan

Setelah mendapatkan bentuk pokok yang diingini, cantasan penjagaan perlu dilakukan dari masa ke semasa bagi mendapatkan pokok yang subur, seimbang dan produktif. Cantasan ini dilakukan pada tahun keempat dan seterusnya. Cantasan penjagaan melibatkan pembuangan dahan atau ranting yang rapat, bertindih atau bersilang, dahan berpenyakit, rosak atau patah, bekas tangkai bunga dan buah dan tunas-tunas air.   Sekiranya terdapat pokok yang kurang subur atau mengalami kerosakkan teruk, cantasan pemulihan hendaklah dilakukan.

PENGUTIPAN HASIL

Penghasilan Buah

Pokok rambutan mula berbuah tiga tahun selepas ditanam dengan anggaran penghasilan 2000 kg/ha. Penghasilan boleh meningkat sehingga 9000 kg/ha bila berumur sembilan tahun ke atas. Pokok rambutan boleh berbuah dua kali setahun jika terdapat dua musim kemarau. Musim utama biasanya berlaku pada bulan Jun hingga Ogos dan musim kedua pada bulan Disember hingga Januari. Musim buah boleh berubah bergantung kepada faktor iklim semasa.

Kematangan Buah

Tempoh kematangan bagi buah rambutan adalah diantara 100 hingga 130 hari (dari bunga kembang hingga buah masak). Pada peringkat ini kulit rambutan telah pun menunjukkan perubahan warna daripada hijau kepada merah atau kuning. Perubahan warna tersebut berlaku serentak dengan perubahan kandungan kimia buah terutama pepejal larut, gula, keasidan dan kanji. Ini bermakna gabungan diantara warna kulit dan rambut buah boleh digunakan sebagai panduan memetik buah rambutan.

Buah rambutan pada kebiasaannya masak hampir serentak dalam satu pokok atau satu tangkai. Namun demikian, pada musim hujan yang tidak menentu semasa berbunga, beberapa peringkat kemasakan buah di dalam pokok atau tangkai diperolehi. Pada kebiasaannya buah dikutip apabila kebanyakan daripada buah dalam satu tangkai bertukar warna dari hijau tua kepada wama kuning atau merah mengikut jenis kultivar yang ditanam.Oleh kerana rambutan digolongkan sebagai buah bukan klimetrik, penuaiannya perlu dilakukan pada peringkat kemasakan dimana mutu organoleptiknya adalah optimum kerana ianya tidak boleh meningkat selepas penuaian. Walaubagaimanapun, penuaian pada peringkat warna kulit yang maksimum tidak begitu digalakkan kerana isi buah berkeadaan terlalu longgar dan berair walaupun kemanisannya adalah maksimum.

Buah rambutan sesuai untuk dituai pada peringkat indeks kematangan 4, tanpa menjejaskan rasa buah tersebut.

Buah rambutan dituai dengan menggunakan pemotong berbentuk kacip atau gunting tajam yang bergalah. Kutipan hasil rambutan seelok-eloknya dibuat pada waktu pagi atau petang apabila cuaca redup. Pada kebiasaannya, tempoh kutipan hasil buah rambutan adalah tiga kali seminggu bagi setiap pokok.